ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿ ಇನ್ನೂ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆಯಾ? ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿ ಇವತ್ತಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆಯಾ? ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯಾ ವೇದಿಕೆ ಆಗಿದ್ದು ಹೌದಾ? ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಕಠಿಣ ಕಾನೂನು ಇದೆ. ಈ ಪದ್ಧತಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿ ಅದಾಗಲೇ ಕೆಲವು ವರುಷಗಳೇ ಉರುಳಿ ಹೋಗಿದೆ. ಆದರೂ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಬಂದಿಲ್ಲವೆ? ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯದಂತಹ ಶುಭ ದಿನಗಳು ಶಾಲಾ ರಜಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಾರಣ ದುರ್ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲಕರು ಸಮಾಜದ ಹಾಗೂ ಸರ್ಕಾರದ ಕಣ್ಣು ತಪ್ಪಿಸಿ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಮಕ್ಕಳ ವಿವಾಹ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದು ತೆರೆಮರೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನನಗಂತೂ ಕೆಲ ಹೊತ್ತು ಬೇಕಾಯಿತು. ಕೆಲ ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆ ಒಂದಲ್ಲ ಎರಡಲ್ಲ 6 ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ತಿರುವಿ ಹಾಕಿದರೂ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಶುಭ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಶಸ್ತವೆನಿಸಿರುವ ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯ ದಿನದಂದು ನಡೆಯಲಿರುವ ಸಹಸ್ರಾರು ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರಗಳು ಶಂಖಿಸಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವು ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬ ವರದಿ ಓದಿ ಅಚ್ಚರಿಗೊಂಡೆ. ವಿದ್ಯಾವಂತರು, ಬುದ್ದಿವಂತರ ನಾಡಿನ ಜನರ ಬುದ್ದಿಗೆ ಏನಾಗಿದೆ ಎಂದೆನಿಸಿತು.
ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣಾ ಆಯೋಗದ ಪ್ರಕಾರ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಆಗುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದು, ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಕಾನೂನಿನ ಭಯವಿಲ್ಲದೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ನಡೆದ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಪ್ರಕರಣಗಳಿಗಿಂತ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಡೆದಿರುವ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ಗಮನಿಸಿದ ಸರಕಾರ ಬಸವಜಯಂತಿ ಹಾಗೂ ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯ ದಿನವಾದ ಶುಕ್ರವಾರ ಮೇ 10 ರಂದು ವಿವಿಧ ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹಗಳು ಆಯೋಜನೆಯಾಗಿದ್ದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಲರ್ಟ್ ಆಗಿರುವ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಇಲಾಖೆ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿರಿಸಿದೆ. ದೇವಳದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಗೆ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿ ಕೊಡಬಾರದೆಂದು ಇಲಾಖೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದೆ. ಅಂಗನವಾಡಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರಿಗೆ, ಆಯಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಡೆಯದಂತೆ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಇಲಾಖೆ ನಿರ್ದೇಶಕರು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸರ್ಕಾರ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ತಡೆಯಲು ಹೊಸ ಯೋಜನೆ ತಯಾರಿಸಿದೆ. ವಿವಾಹ ನೋಂದಣಿ ವೇಳೆ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ ಪತ್ರ, ಶಾಲಾ ಡೃಢಿಕರಣ ಪತ್ರ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕೆಂದು ಸುತ್ತೋಲೆ ಹೊರಡಿಸಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕು ರಕ್ಷಣಾ ಆಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ಕೈಜೋಡಿಸಿದೆ. ಕೆಲ ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪದ 16 ವರ್ಷದ ಬಾಲಕಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಹೊರಟಿರುವ 36 ವರ್ಷದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೊಲೆ ಮಾಡಿರುವುದು ದುಃಖದ ವಿಚಾರ.
ಮಕ್ಕಳು ಸುಮಗಳಂತೆ ಅವರ ಸದಭಿರುಚಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ನೀರೆರೆದು ಪೋಷಿಸಿದಾಗ ಅವರ ಭವಿಷ್ಯ ಉಜ್ವಲವಾಗುವುದು. ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು, ರಕ್ಷಣೆಯ ಹಕ್ಕು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪಥದಲ್ಲಿ ಸಾಗಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವ ಹಕ್ಕುಗಳಿವೆ. ಮನೆಯ ಸಂತೋಷದ ಆಗರವಾಗಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳು ಭಾರವಾಗುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ. ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ವೇದಿಕೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಬೇಕು. ವಿದ್ಯಾವಂತ ಸಮಾಜ ಸ್ವಲ್ಪ ಎಚ್ಚೆತ್ತು ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹ ನಡೆಯುವ ಸುಳಿವು ದೊರೆತರೂ ಮಕ್ಕಳ ಸಹಾಯವಾಣಿಗೆ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದ ಪೋಲಿಸ್ ಠಾಣೆಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬಹುದು ಇದು ನಾಗರೀಕರ ಕರ್ತವ್ಯವೂ ಹೌದು.
ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಿ ಆಟ ಪಾಠ ಕಲಿಯಬೇಕಾದ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸಿ ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪಾಲಕರ ಬಗ್ಗೆ ಅತೀವ ಖೇದವೆನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಹೊರ ಬಂದು ಬೇಟಿ ಬಚಾವೊ ಬೇಟಿ ಪಡಾವು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಹಾಗೂ ಕೆಲವೆಡೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣವೂ ಇದೆ. ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದಂತಹ ಪಿಡುಗು ತೊಲಗಿಸಲು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಖಾತ್ರಿ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಬಲ ಪಡಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.18 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಪತ್ನಿ ಜೊತೆಗಿನ ಲೈಂಗಿಕ ಸಂಪರ್ಕವೂ ವೈವಾಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಎಂದು ಸುಪೀಂಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶ ನೀಡಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯಾಗುವ, ಬಾಣಂತಿ ಸಾವು, ಗರ್ಭಪಾತ, ಶಿಶು ಮರಣ ಇವೆಲ್ಲ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದ ಅಮಾನವಿಯ ಆಯಾಮಗಳು.
ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪರಂಪರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಅತೀವ ಗೌರವವಿದೆ. ಆದರೆ ಇಂತಹ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದಂತಹ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಖಂಡಿಸಬೇಕು. ಹಲವಾರು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ತೊಟ್ಟಿಲಾಗಿರುವ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಹೆಣ್ಣು, ಭಾರತಾಂಭೆ ಹೆಣ್ಣು, ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಕನ್ಯಾಮಾತ ಅಂತ ಪೂಜಿಸುವ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಕಟ ತರುವ ಪದ್ದತಿ ತೆರೆ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದು ತಲ್ಲಣ ತಳಮಳಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮಾನವನ ಬುದ್ದಿಗೆ ಅಂಟಿದ ಈ ಪಿಡುಗು ಅದರ ನಿರ್ನಾಮವಾಗುವ ತನಕ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆ ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕೃಷಿಯಿಂದ ಫ್ಯಾಷನ್ ವರೆಗೂ, ಅಂಗಳದಿಂದ ಗಗನ ಯಾತ್ರೆ ತನಕ, ಅಡುಗೆ ಮನೆಯಿಂದ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲೂ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಭಾರವಾಗುತ್ತಿರುವುದು ಯಾಕೆ.
ದೇಶದ ಭವಿಷ್ಯತ್ತಾದ ಬಹುತೇಕ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳಿಲ್ಲದೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮನು ಸ್ಮೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಮಾತಿನಂತೆ ಹೆಣ್ಣು ಎಂದರೆ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ತಂದೆ ತಾಯಿಯ ಆಶ್ರಯ, ಯೌವನದಲ್ಲಿ ಪತಿಯ ಆಶ್ರಯ, ಮುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಕಳೆಯುಬೇಕು ಎನ್ನುವುದಿದೆ. ಆದರೆ ಈಗಿನ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಡೆ ತಡಗಳ ದಾಟಿ ಪ್ರಗತಿ ಪಥದತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದು ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ತೋರಿ ಹಿರಿಮೆಗಳಿಸಿದ್ದು, ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಎನ್ನುವಂತೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಚಿಂತನಾ ಶೈಲಿಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ದುಃಖಿಗಳ, ಶೋಷಿತರ ಕಷ್ಟ ಕಾರ್ಪಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಳಲಾಡುವವರಿಗೆ ಆಶ್ರಯದಾತಳಾಗಿ ಮಾದರಿ ಆದದ್ದು ಇದೆ. ಆದರೂ ಏನೂ ಅರಿಯದ ಮುಗ್ಧ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಕೈ ತೊಳೆದು ಕೊಳುತ್ತಿರುವುದು ಬೇಸರದ ವಿಚಾರ. ಅವರ ಬದುಕು ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಬೇಕು.
ಹೆಣ್ಣು ಪ್ರಕೃತಿಯ ವರದಾನ, ಹೆಣ್ಣು ಪ್ರೇರಕ ಹಾಗೂ ಪೂರಕ ಶಕ್ತಿ ಸ್ತ್ರೀಶಕ್ತಿಯ ಎತ್ತರ ಬಿತ್ತರಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ ಅದು ಅಲ್ಲದೇ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ದೇವಿ ಎಂದು ಪೂಜಿಸುವ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅನಾಹುತ ತಂದೊಡ್ಡಿದೆ. ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಮದುವೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಏನೆಂದು ಅರಿಯದ ಬಾಲ್ಯಕ್ಕೆ ಗೃಹಿಣಿಯ ಪಟ್ಟ ಕಟ್ಟಿದರೆ, ಎಳೆಯರ ಬಾಲ್ಯಕ್ಕೆ ಕಳಂಕವೇ ಸರಿ. ದೈಹಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಆಗುವ ಮೊದಲೇ ಚಿಗುರೊಡೆದು ಬೆಳೆಯಬೇಕಾದ ಮಕ್ಕಳ ಬದುಕಿಗೆ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹ ಎಂಬ ಬಂಧನ ಎಷ್ಟಕ್ಕೂ ಸರಿ ಅಲ್ಲ. ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯ‌ಬೇಕಾದ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಂಸಾರ ಸಾಗರ ಈಜಿ ದಡ ಸೇರುವುದು ಕಷ್ಟ ಸಾದ್ಯ.
ಇಂದು ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಜೀವನ ಮೌಲ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ತನ್ನ ಉದ್ದ ಅಗಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಕೊಂಡಿದೆ. ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧ ಕಾಯ್ದೆಗೆ 2016 ರಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತಂದು ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧಿಗಳಿಗೆ ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಂದೆ ತಾಯಿ, ಪುರೋಹಿತರು ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ ಮಾಲಕರು ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹವನ್ನು ಅಸಿಂಧು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ತಡೆಯಲು ಸುರಕ್ಷಣೆ ಎಂಬ ಆಪ್ ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲಾಡಳಿತ ದೇಶಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ತ್ರೀ ಪಾತ್ರದ ಮಹತ್ವ ಕುಟುಂಬದ ನೆಲೆಯಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದವರೆಗೂ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತು. ಆದರೂ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತನ್ನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ, ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ, ಆಯ್ಕೆ ಹಾಗೂ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಇಂದಿಗೂ ತಡಕಾಡುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜ.
ಲತಾ ಸಂತೋಷ್ ಶೆಟ್ಟಿ ಮುದ್ದುಮನೆ
